Het Federatief Datastelsel is een onderdeel van de Interbestuurlijke Datastrategie. Een stelsel bedoeld voor het verantwoord gebruiken van data uit verschillende bronnen. Het Federatief Datastelsel is een doorontwikkeling van het huidige Stelsel van Basisregistraties. Deze ontsluit tien basisregistraties voor meervoudig gebruik. Echter is dit “oude” stelsel niet geschikt voor het ontsluiten van data uit meerdere sectorale registraties zoals bijvoorbeeld die van het UVW of DUO.
Het grote voordeel is dat het potentieel van data veel meer benut wordt met het stelsel. Hierdoor kan landelijke problematiek gerichter aangepakt worden. Over de hele breedte kan data worden ingezien en ingezet worden. Het geeft een duidelijk en breder beeld van de problematiek. Daarnaast zorgt het stelsel ervoor dat de data bij de bron bewaard wordt en uitsluitend daar opgevraagd kan worden. Het is dus niet het geval dat data overal wordt opgeslagen en/of bewerkt.
Echter zijn er momenteel vraagtekens te plaatsen bij het beschikbaar maken van de data voor alle overheidsorganisaties. Hoe zorg je ervoor dat de informatiebeveiliging op peil is en dat de data niet zomaar inzichtelijk wordt voor iedereen? Wordt de data geanonimiseerd voordat het gedeeld wordt? Mogen de eventueel persoonsgegevens wel hiervoor gebruikt worden? Is het wel ethisch verantwoord om data zo te delen en beschikbaar te maken? Dit zijn vraagstukken waar nog goed over nagedacht moet worden voordat het stelsel er komt.
Het stelsel zorgt ervoor dat data inzichtelijk is voor alle overheidsorganisaties. Het kan nu voorkomen dat een gemeente data heeft die ook nut kan hebben voor bijvoorbeeld de provincie of het waterschap. Dit idee wordt in het “klein” ook al toegepast bij enkele gemeenten door het opstellen van een datacatalogus. Hierin staat alle data die binnen de organisatie aanwezig is. De data blijven bij de bron staan maar kan opgevraagd worden door medewerkers voor het gebruik van hun werkzaamheden. De datacatalogus maar ook het Federatief Datastelsel maakt inzichtelijk welke data er is en waar deze data zich bevindt.
Eind 2022 is de Kick-off geweest van het Federatief Datastelsel. Op die dag zijn gebruikers, architecten, beheerder en bronhouders met elkaar in gesprek gegaan. Daarin is besproken wat het datastelsel moet zijn, hoe het gaat werken maar ook waarom dit stelsel? Op dit moment werkt de Interbestuurlijke Datastrategie aan een uitvoeringsplan om zo het stelsel te ontwikkelen. Het stelsel is op dit moment nog toekomstmuziek, het is nog niet duidelijk wanneer het gerealiseerd wordt. Tot die tijd houden we de ontwikkelingen goed in de gaten en daarbij de potentiële impact die het Federatief Stelsel kan hebben.